Manolis Petalas about Thomas Tournavitis

Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη

– Θωμά, δεν έχεις κάποιον εικαστικό στην οικογένειά σου. Μεγάλωσες σε στρατιωτική οικογένεια, η οποία όπως αντιλαμβανόμαστε, σε ενθάρρυνε συναισθηματικά στη ζωγραφική. Πως πήρες την απόφαση να ασχοληθείς επαγγελματικά μ αυτό.

Η μητέρα μου ζωγράφιζε μέχρι την ηλικία των 17 μου, με κάρβουνο. Από την άλλη ο Πατέρας μου ήταν στρατιωτικός, στο επάγγελμα. Τα άρβυλα τα άφηνε έξω από την πόρτα του σπιτιού, όπως και τη δουλειά του. Στο σπίτι ηχογραφούσε μουσικές. Προσωπικά δε πήρα αποφάσεις για τα επαγγέλματα που έκανα. Δούλευα για να είμαι άνετος. ‘Oμως στη ζωγραφική είδα εμένα. ‘Εσφιξα το πνεύμα και είδα πάλι. Δουλεύω για τον άνθρωπο. Oχι για το άτομο μόνο και τη κοινωνία. Αν αυτό θεωρείται επάγγελμα. (γέλιο)

– Πόσο εύκολο είναι για έναν καλλιτέχνη, που δεν κατάγεται από καλλιτεχνική οικογένεια ή δεν είναι δικτυωμένος να διαπρέψει και να ξεχωρίσει επαγγελματικά στο χώρο της τέχνης;

Το να εξηγήσω πόσο δύσκολο ή εύκολο, είναι αδύνατο. Είναι λαϊκισμός. Είναι φωνές άλλων που γκρινιάζουν για τα “μέσα” και τους γνωστούς των γνωστών. Πιστεύω στο έργο. Πιστεύω ότι η Τέχνη θα κρίνει το έργο. Η “δικτάτωρ” τέχνη, αυτή η εταίρα του ολοκληρωτισμού που δε σε αφήνει πιο πάνω από το ένστικτο σου, αυτή που σου λέει τι θα κάνεις, που θα πας και μέχρι εκεί θα φτάσεις. Η τέχνη είναι ένστικτο. Όταν πεινάς πας να φας. Όταν νυστάζεις, πέφτεις για ύπνο. ‘Eτσι είναι η τέχνη. Η τέχνη δεν είναι δημοκρατική, γιατί δεν είναι ο μέσος όρος. Η τέχνη δεν είναι αναρχική γιατί ο δαρβινισμός δεν υφίσταται στο σώμα της!

– Σπούδασες φωτογραφία στο πανεπιστήμιο του Derby στη Μ. Βρετανία και μεταπτυχιακές σπουδές στο Βερολίνο, Γερμανία. Συμμετείχες σε κινηματογραφικές πρεμιέρες, σε μικρού μήκους ντοκιμαντέρ. Πόσο σε βοήθησαν οι σπουδές αυτές να δεις τη ζωγραφική από άλλο πρίσμα;

Πριν τις σπουδές μου στο εξωτερικό, σε ηλικία 16 ετών, μαθήτευσα για δύο χρόνια στο εργαστήρι του Νίκου Στέφου. Αφού πήρα το πτυχίο μου στη Φωτογραφία στο Πανεπιστήμιο του Ντέρμπι στη Μεγάλη Βρετανία, μεταφέρθηκα στο Βερολίνο για μεταπτυχιακές σπουδές, όπου παρακολούθησα σεμινάρια σημειολογίας και αστικοποίησης της εικόνας. Η φωτοτεχνία της φωτογραφίας για δημιουργία εικόνας με ώθησε να επιστρέψω στο “μέσον” Ζωγραφική. Όπως και η ψηφιακή εποχή έπαιξε μεγάλο ρόλο στο να με λιγώσει με το πώς χρησιμοποιείται το “μέσον” Φωτογραφία. Το πνεύμα μου λιγώθηκε σα δίποδος σκύλος από τη κρεατομηχανή της ψηφιακής εικόνας. Όμως χρησιμοποιώ την στατική ή κινούμενη εικόνα για τη παρουσίαση της ζωγραφικής μου στο ευρύ κοινό, ώστε να δίνεται η δυνατότητα στον καθένα να ενημερώνετε για τη πορεία μου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Kινηματογραφικά παραδείγματα οι αναγνώστες θα βρουν στο ονομαστικό κανάλι μου στην ιστοσελίδα του www.vimeo.com https://vimeo.com/user5571002

– Έχεις εργασθεί ως καθηγητής σημειολογίας σε Τμήμα Φωτογραφίας και ως δάσκαλος καλλιτεχνικών. Θεωρείς ότι η διδασκαλία περιορίζει τον δημιουργό;

Η διδασκαλία δεν περιορίζεται σε τέσσερις τοίχους. Να διδάσκεις και να ζωγραφίζεις είναι φύση αδύνατον. Φυσικά και υπάρχουν παραδείγματα ανθρώπων που το πράττουν. Πιστεύω, ότι όταν ζωγραφίζεις και διδάσκεις, είναι σαν να ζωγραφίζεις δύο φορές ή να διδάσκεις δύο φορές. Είναι αδύνατο να αφιερωθείς ολοκληρωτικά σε ένα από τα δύο, αν πράττεις και τα δύο συνάμα. Να διδάσκεις περιοδικά, σε βάθος χρόνου είναι εφικτό.

– Οργάνωσες, κατά τέτοιο τρόπο, την εμπειρική σου φιλοσοφία, έτσι ώστε να δημιουργήσεις έργα αντίθετα με κάθε κλισέ, άναρχα αλλά με ηθικές αρχές. Ποιες είναι οι επιρροές που έχεις δεχθεί;

Όπως προείπα η τέχνη δεν είναι άναρχη, γιατί ο δαρβινισμός δεν υπάρχει στο σώμα της…Όσο για την ηθική μου συμμετρία, μπορώ να πω ότι προφυλάσσει την παιδική ηλικία μου, από την αναγκαιότητα της ωρίμανσης, που είναι φυσική μέριμνα του καθενός. Επιρροές εκτρέφω από το νέο-ιμπρεσιονισμό και τον εξπρεσιονισμό όπως σημειώνει ο Mανώλης Πεταλάς.

– Βλέποντας τα έργα σου, ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια δημιουργική παιδική ψυχή. Πιστεύεις, ότι αυτό θα αλλάξει όταν επέλθει η ωριμότητα ή ότι ο καλλιτέχνης οφείλει να διαφυλάττει την παιδικότητά του;

Δε μπορώ να μιλήσω για ένα γενικό πρόσωπο του καλλιτέχνη, ως προς τί μπορεί να κάνει ή όχι. Η δουλειά μου προστάζει τι να κάνω και εγώ είμαι εντολοδόχος. Το έργο μου δε κρύβει cliche, αλλά δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στο κόσμο διεθνώς. Θίγει ζητήματα απώλειας γεωπολιτικής σκοπιάς και υπογραμμίζει την αναγκαιότητα αυτής για να υπάρξει κατεύθυνση.

– Τελάρα στο πάτωμα ή μουσαμά στον τοίχο και λαδομπογιές!! Μίλησε μας για την τεχνοτροπία των έργων σου…

Συγκεκριμένα δουλεύω με κομμένο μουσαμά στα μέτρα μου, καρφωμένο στον τοίχο. Διαδικαστικά μόνο περνάει στο πάτωμα για κάποιο χρονικό διάστημα A, ώστε να επιστρέψει και να ολοκληρωθεί στο τοίχο, πριν το τελάρωμα και τη κορνίζα. Δουλεύω με λάδια οικοδομής, ντουκόχρωμα, με ελάχιστα λαδοπαστέλ και μελάνι. Οι επιφάνειες κατά πλειοψηφία είναι μουσαμάς (103), λινό η’ ξύλο (maple).

– Τι έννοιες θέλεις να εκφράσεις με τα έργα σου και τον τρόπο που απεικονίζεις τις σκέψεις σου σ αυτά;

Συγκεκριμένα, ζώνω πάνω στο έργο μου τη διάθεση, ότι o καταλύτης είναι η συνέπεια στη προνόηση. Απεικονίζω ένα “τιμόνι” που κρατάω και το “πλοίο” που ξέρει ότι μας έχει πάνω του. Εκφράζω τα λίγα που είναι περισσότερα από το μέτρημα. Τονίζω ότι σκοντάφτουμε ο ένας πάνω στον άλλο, ενώ ζηλεύουμε τα πουλιά που πετούν ανέγγιχτα. Εμφανίζω στοιχεία θανάτου του “δασκάλου” που αντικαταστάθηκε με την άποψη μόρφωμα.

– Δίνεις την εντύπωση ότι η ζωή σου και η τέχνη σου κινείται στα άκρα. Τι έχεις να σχολιάσεις γι αυτό;

Εγώ ήρθα, βήμα-βήμα με το μέτρο και φωνή ανάλογη. ‘Εκαιγα τη βροχή και η φύση βογκούσε, ξέρναγε πάνω μου βάσανα. Άλλοτε μου κρατούσε το χέρι, άλλοτε με κλοτσούσε στο πόδι. Αιτούμαι να δω και από την άλλη μεριά του Κεραυνού, όπως έλεγε ο Ελύτης. Σχεδόν τριάντα-πέντε χρόνια μυστήρια και Aναστάσεις. Ένα πινέλο σαν άλογο Bronco, αδάμαστο και ολοκληρωτικό. Τέρας μπροστά μου.

– Εκφράζεσαι με ενθουσιασμό μέσα από τα χρώματα και την γραμμή των έργων. Θεωρείς ότι επικοινωνείς με το κοινό σου; Στην προσπάθεια επικοινωνίας σου με τον κόσμο, πως γεφυρώνεται ο θεατής με το έργο;

Η γραμμή μου είναι σκληρή γιατί ξέρει τον έρωτα, το χρώμα μου έχει τον Ήλιο για πατέρα και το αλάτι για μάνα. Η γεωπολιτική σκοπιά των έργων μου τονίζουν την ευτυχία της “THALASSA©” μας. Μία ευτυχία χωρίς αίτια προέλευσης. Μια ευτυχία που ενθουσιάζει τον κάθε αναγνώστη, το θεατή γιατί είναι αέναη. Με συνέπεια ελευθερώνω αμετάπειστος. Είμαι κάπως…όπως σημειώνει ο Mανώλης Πεταλάς “Ζωγραφίζει γιατί δεν μπορεί να κάνει αλλιώς. Σαν ν’αναπνέει ή σαν να προσεύχεται… Δεν είναι ούτε σεμνός, ούτε αλαζόνας, δημιουργεί στον αστερισμό του ρεμβασμού και του έρωτα, τηρεί τα ήθη και έθη της φυλής του.Τα έργα του αποτελούν έντιμες ομολογίες, απεικονίσεις μιας σφύζουσας εσωτερικής ζωής. Η Ζωγραφική του αφυπνίζει το κεντρικό νεύρο του νου.”

– Είσαι ικανοποιημένος από τους χώρους που έχεις δείξει τη δουλειά σου ως σήμερα; Σε ποιες χώρες στο εξωτερικό έχουν εκτεθεί έργα σου;

Ευχαριστημένος είμαι με το επίπεδο συνεργασίας στους χώρους που έχω δείξει τη δουλειά μου. Αντίθετα, σε ελάχιστες περιπτώσεις δεν άφησα τον εαυτό μου να δυσαρεστηθεί από εμπορίσκους και οπορτουνιστές. Έργα μου έχουν εκτεθεί στη Γαλλία, στη Κροατία, στη Σλοβακία, στη Βοσνία και στη Νότια Κορέα. Στην Ελλάδα έργα μου έχουν εκτεθεί στην Αθήνα (Gallery Kourd), στο Βόλο (Μουσείο Τσαλαπάτα), στη Λάρισα (Μουσείο Χατζηγιάννειο), στη Ξάνθη (Gallery Ορφέως 20) και στη Καρδίτσα (Gallery F).

– Ως παιδί που μεγάλωσε στο λιμάνι έχεις έντονες επιρροές από τη “THALASSA©”. Έτσι ονομάζεται και η τελευταία σου δουλειά. Θα ήθελες να μας μιλήσεις γι αυτήν;

Ο Πειραιάς είναι “THALASSA©”, η Ελλάδα είναι “THALASSA©”. Ακόμη και στον Ταύγετο ή στον Όλυμπο να ανέβεις, θα μυρίζεις το αλάτι, θα βλέπεις “THALASSA©”. Έτσι η γεωπολιτική σκοπιά της τελευταίας ζωγραφικής μου σειράς είναι η “THALASSA©”. Από την άλλη, ο Πειραιάς, το Κερατσίνι, η Ιχθυόσκαλα όπου είναι και το εργαστήρι, είναι περιοχές ναυτικές. Είναι λιμάνι, ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο στην επιβατική κίνηση από την αρχαιότητα. Από εδώ περνάνε όλοι και όλα. Είναι κόμβος πολιτισμών, ιδεών, προσωπικοτήτων, επαγγελμάτων κατευθύνσεων και περισσότερων παραγόντων ζωής.

– Θα μπορούσες να διαμείνεις μόνιμα στο εξωτερικό και να εμπνευστείς προκειμένου να έχεις καλύτερη πρόσβαση σε εκθέσεις και galleries του εξωτερικού;

Ιδανικά είναι που ζω στη Ελλάδα, στον Πειραιά. Δουλεύω μέσα και έξω από τη χώρα. Μ’ αρέσει να ζω και να παράγω με πυρήνα τον τόπο που γεννήθηκα. Όμως αν προκύψει συνεργασία που πρέπει να διαμείνω σε χώρα του εξωτερικού, θα το έκανα όπως και στο παρελθόν, που έμενα 4 χρόνια στη Μεγάλη Βρετανία και 2 χρόνια στο Βερολίνο. Έτσι κι αλλιώς δουλεύω για τον άνθρωπο, όχι μόνο για το άτομο και τη κοινωνία.

– Ποια είναι τα σχέδιά σου για το εγγύς μέλλον;

Σύμφωνα με τα παραπάνω, είμαι περήφανος να σας ενημερώσω, ότι η τελευταία ζωγραφική σειρά μου “THALASSA ©” έχει παρουσιαστεί για πρώτη φορά στις 13 Νοεμβρίου του 2014, στην Gallery Kourd στην Αθήνα. Στη συνέχεια, η σειρά ταξίδεψε στο εξωτερικό για να εκτεθεί στην Πινακοθήκη του “School of Art and Design” στο Ζάγκρεμπ (Κροατία) στις 20 Απριλίου του 2015. Ομοίως, η σειρά κυοφορείται και θα παρουσιαστεί τη Παρασκευή 13 Νοέμβριου(-06 Δεκεμβρίου) 2015, στη Gallery Cit (Heydukova 15) στη Μπρατισλάβα (Σλοβακία).

Επίσης αυτή τη περίοδο, έργο μου εκτίθεται στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης Seokdang στη Νότια Κορέα. Ταυτόχρονα ολοκληρώνω ένα πεζογράφημα εικονογραφημένο και μια συλλεκτική σειρά κρασιών του A.Potsios, περιορισμένης έκδοσης, με επιλεγμένα έργα μου στην ετικέτα.

Περισσότερες λεπτομέρειες και πληροφορίες θα αναρτηθούν στην ιστοσελίδα www.thomastournavitis.org